با شنیدن این اسم پرطمطراق، انسان ناخودآگاه، یک داروی خوش رنگ و بو را در ذهن خود مجسّم می کند؛ امّا در واقع، عنبر نسارا، پشگل الاغ مادّه(به گویش محلّی ماچه الاغ) است. در کتب داروسازی طبّ قدیم، خواصّ دارویی انواع مدفوع و ادرار انسان و حیوانات مختلف شرح داده شده است. جالب آنجاست که این آثار درمانی به طور مکرّر تجربه شده است و در بسیاری موارد گره گشای درمان بیماری هایی بوده اند که در حالت عادّی درمان آنها بسیار سخت است. برای مثال با مراجعه به یادداشت های مرحوم فقید، دکتر عبدالله احمدیه-که خدایش رحمت کناد- موارد متعدّدی را می توان یافت که دردهای شدید مفصلی و روماتیسمی را با ضماد سرگین گاو درمان نموده اند. البتّه در کتب طبّی قدیم، حتّی آثار استفاده خوراکی! از این داروها هم ذکر شده است امّا از آنجا که استفاده خوراکی آنها در فقه ما حرام شمرده شده است – به استثنای ادرار شتر که با رعایت شرایط و از نظر بعضی فقها، قابل شرب است – ترجیح می دهم از این موارد عبور کنم و به سایر خواص عنبر نسارا بپردازم.
۱- دود دادن عنبر نسارا در محیط های بسته مثل فضای خانه، مانند اسفند اثر میکروب کشی قوی دارد و انجام گاهگاهی این کار به ویژه در فصول سرد، تاثیر قابل توجّهی در کاهش موارد بروز بیماری هایی مثل سرماخوردگی دارد؛ به ویژه اگر یکی از اعضای خانواده سرما خورده باشد می توان با این کار از افزایش بار ویروس در فضای محلّ زندگی کاست.
در این جا بد نیست خلاصه مطالعه ای که دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در این باره انجام شده است را با هم مرور کنیم:
تاثیر دودهای طبی بر برخی عوامل عفونت زای بیمارستانی
| نویسندگان: ندا پروین، مجید ولیدی، مهدی بنی طالبی، غلامرضا مبینی، کوروش اشرفی، عفت فرخی، محمود رفیعیان، نسرین اکبری، فرانک صفدری ، لیلا رفیعی وردنجانی | |
| مرکز تحقیقات گیاهان دارویی- دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ، np285@yahoo.com |
| نوع مطالعه: پژوهشی | |
| چکیده مقاله: |
زمینه و هدف: مقاومت دارویی امروزه یکی از مشکلات اساسی در درمان عفونت هاست و مقابله با این پدیده و استفاده از جایگزین های طبیعی اهمیت زیادی دارد. در این میان استفاده از دودهای طبی در درمان بسیاری از بیماری ها و از جمله بیماری های میکروبی و عفونی در ایران و بخصوص در استان چهارمحال و بختیاری از قدیم الایام رواج داشته که از جمله این دودها، دود حاصل از سوزاندن اسپند و سرگین می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه خواص ضد میکروبی دود حاصل از دانه های اسپند و سرگین بر روی سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوک اورئوس طراحی و انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی، گروه های دود اسپند و سرگین الاغ ماده به عنوان مورد و گروه های آنتی بیوتیک و دود کاه به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. سوش های استاندارد سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوک اورئوس در محیط کشت های مناسب (مولر هینتون آگار، EMB و بلادآگار) کشت داده شدند. دیسک های بلانک آنتی بیوگرام دود دهی شده با سرگین، اسپند و کاه به طور جداگانه با کمک پنس استریل بر روی سطح پلیت های حاوی این سوش ها قرار داده شده و پس از 48 ساعت انکوباسیون در 37 درجه سانتی گراد از نظر وجود یا عدم وجود هاله رشد بررسی گردید. عمل دود دهی در محفظه های طراحی شده هر 20 دقیقه یکبار و حداکثر تا 24 بار تکرارگردید. یافته ها: هر دو گونه نسبت به دود کاه مقاوم بودند. استافیلوکوک اورئوس نسبت به دود سرگین و اسپند و سودوموناس آئروژینوزا نسبت به سرگین حساس بودند. در گروه شاهد نیز استافیلوکوک اورئوس نسبت به کلوگزاسیلین مقاوم بوده و سودوموناس آئروژینوزا تنها نسبت به اریترومایسین و سیپروفلوکساسین حساس بود. با افزایش زمان دود دهی، قطر هاله عدم رشد در موارد حساس بزرگتر شده و به عبارت دیگر اثرات ضد میکروبی دود افزایش می یافت. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش و اثرات ضدمیکروبی دود سرگین بر روی میکروب های بسیار مقاومی مانند استافیلوکوک اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا، لزوم انجام تحقیقات وسیع تر در مورد مواد موثره و خواص دود سرگین مطرح می گردد. |
واژه‌های کلیدی: اسپند، دود، سرگین، ضد میکروبی، منبع: http://journal.skums.ac.ir/browse.php?a_id=368&sid=1&slc_lang=fa |
۲- استنشاق دود عنبر نسارا یکی از راه های مناسب برای درمان سینوزیت های مزمن و حاد و سرماخوردگی است. این کار در درمان سردردهای کهنه نیز موثّر است. برای این کار، عنبرنسارا را در یک اسفند دود کن ریخته روی شعله کم قرار داده دود متصاعد شده را استنشاق کنید.
۳- گرفتن مواضعی از بدن که دچار خارش است روی دود عنبر نسارا، یکی از روش های بسیار موثّر در کاهش انواع خارش هاست. همچنین این کار، برای درمان تاول ها و زخم های ترشّح دار نیز اثر مناسبی دارد. این روش یکی از بهترین روش های درمانی اگزما هم هست. همچنین این کار تاثیر بسیار خوبی در ترمیم سریع انواع زخم ها به ویژه زخم های سوختگی دارد.
۴- ضماد کردن مخلوط عنبر نسارا و سرکه روی پیشانی در درمان خون دماغ مفید است.
۵- به روش های ذیل می توان از عنبر نسارا برای کمک به درمان صرع استفاده کرد:
۵-۱- استنشاق عصاره خشک آن با سرکه.
۵-۲- استفاده از آب عنبر نسارای تازه به عنوان قطره بینی.
۶- پاشیدن پودر عنبر نسارای خشک بر روی انواع زخم های تازه، علاوه بر کمک به بهبودی آنها، خونریزی آنها را نیز متوقّف می کند.
7- دود دادن عنبرنسارا برای کاهش خونریزی و کوتاه کردن دوره عادت ماهیانه بانوان و درمان عفونت های واژینال مفید است. روش استفاده به این شرح است:
برای این کار 2 الی 3 عدد عنبر نسا را همراه با خاکشی و اسپند، روی کمی ذغال انداخته و گلدان سفالی که ته آن سوراخ داشته باشد را روی آن برگردانید، که در این صورت مانند دودکش می شود، لباس زیر خود را درآورده و دامن بلندی بپوشید و به حالت نیم خیز روی آن بایستید. البته این کار بدون خاکشی و اسپند هم موثر است. اگر هم حوصله ندارید می توانید بدون این تشریفات خاص درمان را انجام دهید. برای این کار کمی عنبرنسارا را روی اسفنددودکن روی شعله کم قرار داده بگذارید دودش به واژن بخورد.
این کار را 2 روز قبل از زمان پریود، 2 روز در زمان پریود و 2 روز بعد از پریود انجام دهید.
8- به همان شیوه فوق الذّکر، دود عنبرنسارا در درمان و و کاهش عوارض بواسیر هم بسیار موثر است.